نخستین وبگاه قرآنی ایران با 11 میلیون رکورد اطلاعاتی

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، موسسه «ام‌الکتاب»‌ اصفهان یکی از مهم‌ترین مراکز قرآنی شیعی مردم‌نهاد است که در فضای مجازی نیز حضور چشمگیری دارد. پایگاه اینترنتی این موسسه با 11 میلیون رکورد خبری و بارگذاری تمام کتاب‌های منتشرشده شیعی در حوزه تفسیر قرآن، یکی از پربازدیدترین سایت‌های اینترنتی است. 

موسسه ام‌الکتاب به هیچ سازمان و نهاد دولتی وابستگی ندارد و تمام هزینه‌های آن از محل کمک‌های مردمی تامین می‌شود. مدیر این موسسه حجت‌الاسلام سید محمدرضا ابطحی است. او در دوران تحصیل خود از استادانی چون زنده‌یادان آیت‌الله حسن صافی اصفهانی و آيت‌الله سيد حسن فقيه امامی ــ از مفسران قرآن ــ بهره برده است. ابطحی در حوزه تأليفات قرآني نيز فعالیت می‌کند و تفسیر سوره «حشر» ‌یکی از آثار او در این زمینه است.

گفت‌وگویی با این مدیر و محقق حوزه علوم قرآنی انجام داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

موسسه ام‌الکتاب اکنون چه خدماتی را به مخاطبان ارایه می‌کند؟
پایه‌های موسسه ام‌الکتاب از سال 1360 گذاشته شد اما از سال 1380 وارد عرصه اینترنت و فضای مجازی شديم. سایت «ام‌الکتاب» به عنوان نخستین سایت اینترنتی قرآنی شناخته شده است. موسسه در گام نخست، تمام منابع قرآنی شیعی را به صورت کامل در سایت بارگذاری کرد. خوشبختانه طی 13 سال کار به بیش از 11 میلیون رکورد اطلاعات روی سایت رسیده‌ایم و هر روز نیز در حال افزایش اطلاعات هستیم. اکنون 21 سایت فعال روی سایت ام‌الکتاب اطلاعات قرآنی به مخاطبان ارایه می‌کند. صفحات مختلفی نیز درباره هرکدام از ائمه معصومین علیهم السلام وجود دارد. تمام اطلاعات روی سایت به صورت رایگان عرضه می‌شود. 

به‌طور کل «ام‌ الکتاب» در حوزه ارایه اطلاع‌رساني دو نکته را مدنظر قرار داده است؛ نخست همیشه به روز بودن است و دوم این‌که هیچ مطلبی بدون ذکر منبع و سندش در سایت قرار نگیرد. 

لطفا درباره کتاب‌ها و دیگر اطلاعات قرار گرفته روی سایت «ام‌الکتاب» توضیح دهید؟
سایت «ام‌الکتاب» برای همه محققان و کاربران آزاد با هر نوع نگاهی ــ حتی نگاه غیر دینی به قرآن کریم ــ منابع کامل دارد. پایگاه حدیث با یک بانک جامع حدیث، انواع نرم افزارهای قرآنی با قابلیت دانلود رایگان، مطالب چند رسانه‌ای شامل فایل صوتی و تصویری بیش از هشت هزار عنوان سخنرانی از خودم و بیش از دو هزار عنوان سخنرانی از شخصیت‌های علمی برجسته در حوزه قرآن، از دیگر موضوع‌هاي محتوایي سایت «ام‌الکتاب» است. 

تفاسیر و ترجمه‌های قرآن ارایه شده روی سایت ام‌الکتاب بر چه اساسی انتخاب شده‌اند؟
140 تفسیر شیعی و سنی به همراه 54 ترجمه قرآن در کتابخانه سایت قرار دارد. ترجمه‌ای از قرآن را نیز خود من شروع کرده‌ام که برگرفته‌ای از محاسن این 54 ترجمه است. ان‌شاءالله این ترجمه به‌زودی، هم به صورت آنلاین و هم به صورت چاپی منتشر مي‌شود و در دسترس مخاطبان قرار می‌گیرد.

درباره تفاسیر نیز سعی کردیم از آخرین تفاسیر منتشرشده در سایت استفاده کنیم، به‌ویژه تفاسیری که قابلیت جذب جوان‌ها را دارند. به عنوان مثال تفسیر برهان را نیز که به تازگی ترجمه آن منتشر شده، روی سایت بارگذاری كرده‌ايم. در واقع تاکنون هیچ تفسیری نیست که روی سایت ما قرار نگرفته باشد. به عنوان مثال اگر کسی آیه 110 از سوی مبارکه آل عمران را در سایت جست‌وجو کند، هر متن تفسیری که در تمام کتاب‌ها درباره این آیه وجود دارد، برای مخاطب فهرست می‌شود. 

عمده تفاسیر، شیعی است یا سنی؟
عمده تفاسیر قرار گرفته روی سایت، تفاسیر شیعی است، تفاسیر اهل سنت هم وجود دارد تا محققان بتوانند در پژوهش‌های خود از آن‌ها استفاده کنند. هدف ما این است که بهترین بستر را برای پژوهشگران ميهمان به دور از گرايش‌هاي عقيدتي آن‌ها فراهم کنیم تا بتوانند تمامی منابع مورد نیازشان را یک‌جا داشته باشند و از آن بهره ببرند.

ممکن است برخی جوانان بدون دانش قبلی به سراغ بعضی منابع بروند كه با مطالعه آن‌ها شبهه‌ای در اعتقاداتشان ایجاد شود. برای حل این مشکل چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
درست نيست كه منابع را به‌اصطلاح دستکاری کنیم و تاکنون نیز نکرده‌ایم اما در مورد برخی نکات و مطالب که ممکن است برای گروهی از کاربران ایجاد شبهه کند، نکته‌ای تفسیری با عنوان «ام الکتاب» در مقابل آن مطلب درج کرده‌ایم.

برخی منابع قدیمی در حوزه تفسیر که در سایت‌های قرآنی دیگر قرار دارند، تنها برگه‌های اسکن‌شده بدون هیچ کار تحقیقی یا ویراستاری خاصی‌اند. سایت «ام‌الکتاب» از این منظر چگونه است؟ 
 تمام کتاب‌هایی که قرار است روی سایت «ام‌الکتاب» ‌قرار گیرند ــ چه کتاب‌های قدیمی و چه منابع جدید ــ از نظر افتادگی متن یا ویراستاری مورد بازبینی قرار می‌گیرند. به جرات می‌توانم بیان کنم که همه کتاب‌ها و مطالب دیگری که روی سایت قرار دارند، خالی از هرگونه اشکال ساختاری و ظاهری هستند. 

برای حفظ حقوق پديدآورندگان کتاب‌هاي بارگذاري‌شده چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
تمام کتاب‌ها با اجازه کتبی از مولفان، مترجمان و محققان آن‌ها در سایت بارگذاری شده‌اند. در تمام بخش‌های سایت کاربران نمی‌توانند هیچ کتابی را به طور کامل دانلود کنند، بلکه کتاب‌ها ــ به‌ویژه تفاسیر و ترجمه‌های قرآن ــ تنها به صورت آیه به آیه قابلیت دانلود دارند و این تنها به دلیل حفظ حقوق مولفان است.